Cenote Nicte Ha (maaya ta’an: Lilia Wodna, ew. Nikte Ha) to jedna z najnowszych tras, na których dozwolone jest nurkowanie kawernowe na Riviera Maya pomimo, iż została ona odkryta jeszcze w 1992 roku. Należy do dawnego systemu Dos Ojos, obecnie sekcji supersystemu Sac Aktun i leży wzdłuż wielkiego podziemnego szlaku łączącego cenotę The Pit z Morzem Karaibskim, który biegnie poprzez cenoty: Taak Bi Ha, Dos Ojos, Dos Palmas, Nicte Ha itp. Piękną mapę cenoty Nicte Ha wykonał David Mayor.
Ze względu na siłę prądu, nurkowanie w górę z Cenote Nicte Ha, zwanej pierwotnie nie bez powodu High Voltage bywa prawdziwą przygodą dla nurków jaskiniowych. Nurkowie kawernowi poczują tylko lekkie muśnięcie prądu na niektórych odcinkach poręczówki, ale przewodnicy pokażą im korytarz, przez który woda wpływa z kierunku cenot Dos Palmas i Dos Ojos oraz korytarz, przez który znacznie silniejszy strumień wody wypływa w stronę Morza Karaibskiego.
Cenote Nicte Ha jest zapamiętywana przez nurków kawernowych z zupełnie innej przyczyny: ogromne okna z widokiem na wspaniałe lilie wodne rosnące w centralnej części zapadliska krasowego cenoty. Wśród pięknych lilli wodnych bawią się ryby, głównie molinezje i meksykańskie tetry.
Nurkowanie kawernowe w Cenote Nicte Ha
Lina kawernowa w Cenote Nicte Ha nie jest długa, ale ze względu na wspaniałe widoki, cenotę tę można śmiało opłynąć dwukrotnie podczas jednego nurkowania. Bardzo dobrze jest zrobić tutaj drugie, odsycające nurkowanie po głębokim nurkowaniu w Cenote The Pit, na przykład jako jedno z ostatnich lub jako ostatnie nurkowanie w trakcie trasy kawernowej w Meksyku.
The Pit (Jacinto Pat) to cenota wyjątkowa z bardzo wielu względów. The Pit to bardzo głęboka studnia krasowa, jedna z najbardziej malowniczych na Riviera Maya. Swój urok zawdzięcza srebrzystym mgłom wędrującym po haloklinie oraz strumieniom światła przenikającym przez szeroki otwór w sklepieniu. Cenote The Pit to również jedno z najważniejszych stanowisk archeologicznych i paleobiologicznych na półwyspie Jukatan.
Eksploracje jaskiniowe w Cenote The Pit
Dzięki lokalizacji w dawnym systemie jaskiniowym Dos Ojos i specyficznym cechom geologicznym, The Pit jest też jednym z najważniejszych węzłów w historii eksploracji zalanych jaskiń na Riviera Maya. Mimo ogromnych rozmiarów The Pit to jedna z tych cenot, która została odkryta od spodu podczas eksploracji dawnego systemu jaskiniowego Dos Ojos. Już pierwsi eksploratorzy zorientowali się, że zaledwie 500 m dalej przez dżunglę leży kolejna ogromna studnia – głęboka na 71 m Blue Abyss, w dawnym systemie Nohoch Nah Chich. Obecnie zarówno Dos Ojos, jak i Nohoch Nah Chich są sekcjami supersystemu Sac Aktun.
Próby znalezienia połączenia między tymi dwoma studniami krasowymi utrzymywały kolejne pokolenia eksploratorów jaskiń w bezsenności przez kilka dziesięcioleci. Faktycznie, głęboko pod Cenote The Pit odkryto na głębokości ponad stu metrów jaskinię Wakulla Room i korytarze prowadzące w przybliżeniu w kierunku studni krasowej Blue Abyss. To właśnie w ramach tych ekspedycji Steve Bogaerts odkrył najgłębsze miejsce w ówczesnym systemie Dos Ojos (obecnie oczywiście jest to najgłębsze miejsce w supersystemie Sac Aktun). Niestety do dziś nikt nie zdołał znaleźć tego połączenia, a oba systemy Dos Ojos i Nohoch Nach Chich zostały włączone do systemu Sac Aktun w zupełnie innym miejscu.
Odkrycia paleobiologiczne i biologiczne w Cenote The Pit
Eksplorator jaskiniowy Lois Leal odkrył w głębinach The Pit dwa szkielety Paleoindian, dawnych mieszkańców półwyspu Jukatan, datowane na kilkanaście tysięcy lat, oraz liczne kości plejstoceńskiej fauny. Niektóre z nich można jeszcze zobaczyć w cenocie i te pokazują zwykle nurkom kawernowym nasi przewodnicy.
Kolejną atrakcją Cenote The Pit jest występowanie tutaj jaskiniowej fauny – w spokojniejsze dni można zobaczyć węgorze jaskiniowe, które przypominają groźne larwy goa’uldów z serialu science-fiction Stargate.
Nurkowanie kawernowe w Cenote The Pit
Nurkowanie w Cenote The Pit wymagało dawniej skoku do wody z dość dużej wysokości i opuszczania sprzętu nurkowego na linach, obecnie jednak prowadzą do cenoty dość wygodne schody. Nurkowanie w The Pit wymagało także przejścia pół kilometra przez dżunglę z całym sprzętem nurkowym. Obecnie można dojechać do cenoty autem.
W Cenote The Pit są dwie halokliny – pierwsza na głębokości około 12-15 m, gdzie znajduje się ujście korytarza jaskiniowego łączącego cenotę z sekcją Dos Ojos. Druga na głębokości około 30 m, dzięki połączeniu The Pit z najgłębszym poziomem jaskiń na Riviera Maya, rozciągającym się na głębokości ponad 100 m. Nurkowanie w Cenote The Pit, ze względu na zwiększone zużycie gazu na większych głębokościach, trwa około 30-35 minut.
Cenote Taak Bi Ha to jedno z najmłodszych miejsc nurkowych dopuszczonych do nurkowania rekreacyjnego na Riviera Maya. Tak naprawdę nie jest to otwarta cenota, ale duża podziemna komora z zainstalowanym sztucznym światłem. Nurkowie kawernowi mogą tu poczuć odrobinę ducha eksploracji, opuszczając swoje butle na linie przez wąski otwór w sklepieniu jaskini.
Taak Bi Ha – cenota ślubów
Miejsce to ma tyle uroku, że często odbywają się tutaj śluby. Cenote Taak Bi Ha to wciąż prawie nietknięte podziemne sanktuarium, gdzie nurkowie kawernowi mogą sami zobaczyć, jak wyglądały inne nurkowiska, takie jak Dos Ojos czy Tajma Ha, 20-30 lat temu. Nurkowanie tutaj jest dosyć płytkie, choć lina kawernowa często zmienia głębokość, więc nurkujemy bardzo, bardzo powoli. W rzeczywistości lina kawernowa przechodzi kilka razy tak blisko powierzchni i w tak wąskich miejscach, że lepiej delikatnie pociągać się tam na palcach niż uderzać ściany płetwami (metoda pull & glide).
Niewiarygodna liczba pięknych dekoracji widocznych wzdłuż całej trasy to jeszcze lepszy powód, by nie płynąć zbyt szybko. W Taak Bi Ha można zobaczyć pięknie ukształtowane stalaktyty, stalagmity, stalagnaty i draperie, które zastygły w czasie, tworząc grupy stanowiące niesamowite, groteskowe formacje. Patrząc na stalagnaty łączące sklepienie ze spągiem jaskini, nurkowie mogą szukać śladów dawnych zawałów – wiele spośród kolumn ma wyraźne pęknięcia o szczelinach kilku milimetrów grubości.
W głębszych partiach jaskini można zobaczyć szerokie otwory prowadzące do ogromnego korytarza, który łączy legendarną Cenote The Pit z Morzem Karaibskim, przechodząc przez cenoty: Taak Bi Ha, Dos Ojos, Dos Palmas, Nicte Ha itp. Co ciekawe, słynna Barbie Line pod Cenote Dos Ojos znajduje się zaledwie dwanaście minut nurkowania z prądem od skrzyżowania pod Cenote Taak Bi Ha. Ta podziemna i podwodna autostrada, wypełniona prądem, jest nazywana przez nurków jaskiniowych IMAX Line, ze względu na film 3D Journey into Amazing Caves, który kiedyś tu nakręcono.
W Cenote Taak Bi Ha nie ma halokliny, a nurkowanie trwa około 40 minut.